Omar Aziz powiedział swoim przyjaciołom:
„Jeśli rewolucja się nie powiedzie, życie moje i całego mojego pokolenia będzie pozbawione sensu…
wszystko, o czym marzyliśmy i w co wierzyliśmy, byłoby tylko iluzją”.
Odszedł, zanim zobaczył triumf rewolucji i zebrał owoce swojej majestatycznej pracy. Syryjczycy, którzy wciąż żyją, są winni Omarowi Azizowi i dziesiątkom tysięcy syryjskich męczenników ogromny dług. Jest to dług, którego nie da się spłacić łzami i wzruszającymi hołdami. Nie wystarczy nic innego, jak walczyć do upadłego o wolną Syrię.
Reżim upadł. Assada nie ma. To ważne zwycięstwo dla wszystkich rewolucjonistów, ale szczególnie dla rewolucjonistów syryjskich. Minęło ponad 13 lat od protestów, które wstrząsnęły Syrią w 2011 roku, kiedy zaczęły pojawiać się pierwsze rysy w reżimowym uścisku. Reżim próbował ukrywać te pęknięcia przy pomocy kul i bomb beczkowych. Nie wiedział, że idee są kuloodporne. Dziś te pęknięcia są szeroko otwarte. Dziś te pęknięcia zburzyły mury więzień reżimu. Dziś jesteśmy świadkami nowej Syrii. To powinien być czas radości, świętowania. Ale to także czas działania. Nie możemy się teraz zatrzymać. Musimy pójść dalej. Siły autorytarne już wspinają się po szczeblach władzy, mając na celu koronowanie się na nowych władców. Rewolucja się nie skończyła. To dopiero początek. Nowy początek. Nowy początek wymaga również nowej mapy drogowej, nowego kierunku, aby kontynuować postęp. Chcemy iść naprzód razem. Aby to zrobić, musimy najpierw się odnaleźć, rozpoznać, zorientować się w tych nowych współrzędnych. Bracie, siostro, przyjacielu, towarzyszu! Maszerujmy razem! Trudna droga przed nami, ale dziś świętujmy nasze zwycięstwa. I zróbmy to w pamięci tych, którzy nie mogą świętować z nami, ponieważ to także dzięki ich poświęceniu, dzięki ich walce jesteśmy tu dzisiaj. To wezwanie, wezwanie do pamięci, wezwanie do walki. Omar Aziz był inspiracją dla wielu z nas, a jego dziedzictwo jest żywe.
16 lutego, w 12. rocznicę jego śmierci w brutalnych więzieniach reżimu, świętujmy życie i świętujmy rewolucję. I walczmy. Ponieważ nic mniej niż walka do upadłego dla Syrii nie wystarczy!
Poniżej prezentujemy tekst Leili Al-Shami – z sierpnia 2013 roku. Tekst nie jest nowy, ale jest ważnym świadectwem trwających nadal procesów rewolucyjnych, i pamięci o wpływie anarchistek i anarchistów na walkę wyzwoleńczą w Syrii i na świecie.
Leila Al Shami
Życie i praca anarchisty Omara Aziza oraz jego wpływ na samoorganizację podczas syryjskiej rewolucji
Omar Aziz (pieszczotliwie nazywany przez przyjaciół Abu Kamel) urodził się w Damaszku. Powrócił do Syrii z wygnania w Arabii Saudyjskiej i Stanach Zjednoczonych we wczesnych dniach syryjskiej rewolucji. W wieku 63 lat jako intelektualista, ekonomista, anarchista, mąż i ojciec, zaangażował się w walkę rewolucyjną. Współpracował z lokalnymi aktywist.k.ami, organizując lokalnie pomoc humanitarną i rozprowadzając ją na przedmieściach Damaszku, które były w tym czasie atakowane przez reżim. Poprzez swoje pisma i działalność promował lokalną samorządność, horyzontalną organizację, współpracę, solidarność i pomoc wzajemną – jako środki, dzięki którym ludzie mogą wyemancypować się spod tyranii państwa. Wraz z towarzysz.k.ami Aziz założył pierwszy lokalny komitet w Barzeh w Damaszku. Jego przykład rozprzestrzenił się w całej Syrii, a wraz z nim jedne z najbardziej obiecujących i trwałych przykładów niehierarchicznej samoorganizacji, które wyłoniły się z krajów objętych Arabską Wiosną.
W swoim hołdzie dla Omara Aziza, Budour Hassan mówi, że „nie nosił maski Vendetty, ani nie tworzył czarnych bloków. Nie miał obsesji na punkcie udzielania wywiadów prasie … [Jednak] w czasie, gdy większość antyimperialistów biadoliła nad upadkiem państwa syryjskiego i „przejęciem/porwaniem” rewolucji, której nigdy nie popierali, Aziz i jego towarzysze niestrudzenie dążyli do bezwarunkowej wolności od wszelkich form despotyzmu i hegemonii państwa”[1].
Aziz był zainspirowany rewolucyjną falą ogarniającą kraj i wierzył, że „trwające demonstracje są w stanie przełamać dominację władzy absolutnej”[2]. Dostrzegał jednak brak spójności między działalnością rewolucyjną a codziennym życiem ludzi. Dla Aziza nie miało sensu uczestniczenie w demonstracjach domagających się obalenia reżimu, podczas gdy nadal żył w ścisłych hierarchicznych i autorytarnych strukturach narzuconych przez państwo. Opisał on taki podział jako Syrię podlegającą nakładaniu się na siebie dwóch czasów: „czasu władzy”, który „wciąż zarządza aktywnością życiową”, oraz „czasu rewolucji” należącego do aktywistów działających na rzecz obalenia reżimu[3]. Aziz wierzył, że dla ciągłości i zwycięstwa rewolucji, działalność rewolucyjna musi przenikać wszystkie aspekty życia ludzi. Opowiadał się za wprowadzeniem radykalnych zmian w organizacji społecznej i relacjach międzyludzkich, aby podważyć fundamenty systemu opartego na dominacji i ucisku.
Aziz widział wokół siebie pozytywne przykłady. Zachęciły go liczne inicjatywy pojawiające się w całym kraju, w tym kryzysowa pomoc medyczna i prawna udzielana przez wolnotariuszki, przekształcanie domów w szpitale polowe i organizowanie paczek z żywnością do dystrybucji. W takich działaniach widział „ducha oporu Syryjczyków wobec brutalności systemu, systematycznego zabijania i niszczenia społeczności”[4]. Wizją Omara było rozpowszechnienie tych praktyk i wierzył, że sposobem na osiągnięcie tego celu jest ustanowienie Lokalnych Rad. W ósmym miesiącu syryjskiej rewolucji, gdy powszechne protesty przeciwko reżimowi były nadal w dużej mierze pokojowe, Omar Aziz opracował pisemną propozycję na temat Rad Lokalnych w Syrii, w którym przedstawił swoją wizję.
W opinii Aziza Rada Lokalna była forum, dzięki któremu ludzie wywodzący się z różnych kultur i różnych warstw społecznych mogli współpracować, aby osiągnąć trzy podstawowe cele: zarządzać swoim życiem niezależnie od instytucji i organów państwowych; zapewnić przestrzeń umożliwiającą zbiorową współpracę jednostek; oraz aktywować rewolucję społeczną na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym.
W swoim artykule Aziz wymienia, jakimi głównymi sprawami jego zdaniem powinny zajmować się Rady Lokalne:
1. Promowanie solidarności międzyludzkiej i obywatelskiej poprzez poprawę warunków życia, zwłaszcza poprzez zapewnienie bezpiecznych mieszkań przesiedleńcom; zapewnienie pomocy, zarówno psychologicznej, jak i materialnej rodzinom rannych lub zatrzymanych; zapewnienie wsparcia medycznego i żywnościowego; zapewnienie ciągłości usług edukacyjnych; oraz wspieranie i koordynowanie działań medialnych. Aziz zauważył, że takie działania powinny być dobrowolne i nie powinny zastępować sieci wsparcia rodziny lub krewnych. Uważał, że potrzeba czasu, aby ludzie poczuli się komfortowo poza sektorem świadczeń usług państwowych, zmienili swoje zachowania społeczne i nastawili się na współpracę. Aziz uważał, że rola Rady powinna być ograniczona do minimum, umożliwiając rozwój unikalnych inicjatyw społecznych.
2. Promowanie współpracy, w tym budowanie inicjatyw i działań społeczności lokalnych oraz promowanie innowacji i wynalazczości, które Aziz postrzegał jako stłumione przez pół wieku tyranii. Lokalna Rada byłaby forum, na którym ludzie mogliby dyskutować o problemach, z jakimi borykają się w życiu i o codziennych warunkach życia. Rada lokalna wspierałaby współpracę i pozwalała ludziom opracowywać odpowiednie rozwiązania problemów, z którymi się mierzą, w tym kwestii związanych z infrastrukturą, harmonią społeczną i handlem, a także kwestii, które wymagały rozwiązań zewnętrznych w stosunku do społeczności lokalnej. Kluczową rolą Rady dla Aziza była również obrona terytoriów na obszarach wiejskich i miejskich, które zostały wywłaszczone i przejęte przez państwo. Odrzucał wywłaszczanie gruntów miejskich oraz marginalizację i wysiedlanie społeczności wiejskich, które postrzegał jako metodę stosowaną przez reżim w celu egzekwowania polityki dominacji i wykluczenia społecznego. Aziz uważał, że konieczne jest zapewnienie dostępu do ziemi, która może zaspokoić potrzeby życiowe wszystkich i wezwał do ponownego odkrycia dóbr wspólnych. Był realistą, ale optymistą. Zauważył, że „jasne jest, że takie akty mają zastosowanie do miejsc bezpiecznych lub obszarów quasi-wyzwolonych spod władzy. Można jednak ocenić sytuację każdego obszaru i określić, co można osiągnąć”. Aziz opowiadał się za tworzeniem poziomych powiązań między Radami w celu tworzenia relacji i współzależności między różnymi regionami geograficznymi.
3. Relacje z Wolną Armią Syryjską (FSA) oraz wzajemne powiązania między ochroną i obroną społeczności a ciągłością rewolucji. Aziz uważał, że niezbędna jest koordynacja między powszechnym oporem cywilnym a powszechnym oporem zbrojnym. Postrzegał rolę FSA jako zapewnienie bezpieczeństwa i obrony społeczności, zwłaszcza podczas demonstracji, wsparcie dla zabezpieczania linii komunikacyjnych między regionami oraz zapewnianie ochrony dla przemieszczania się ludzi i dostaw logistycznych. Rolą Rady byłoby zapewnienie żywności i mieszkań dla wszystkich członków FSA oraz koordynacja z FSA w zakresie bezpieczeństwa społeczności i strategii obronnej dla regionu.
4. Skład Rad Lokalnych i struktura organizacyjna. Aziz dostrzegł szereg wyzwań stojących przed utworzeniem wielu Lokalnych Rad. Pierwszym wyzwaniem była aktywność reżimu, który wielokrotnie szturmował miasta i miasteczka w celu sparaliżowania ruchu, odizolowania ludzi w enklawach i uniemożliwienia współpracy. Aziz argumentował, że aby odpowiedzieć na takie ataki państwa, mechanizmy oporu muszą pozostać elastyczne i innowacyjne. Rady musiałyby zwiększać lub zmniejszać skalę działań w zależności od potrzeb i dostosowywać się do rozłożenia sił w terenie. Uważał, że ta elastyczność jest niezbędna, aby móc realizować pragnienie wolności społeczności. Widział także wyzwanie w zachęcaniu ludzi do praktykowania nowych i nieznanych im sposobów życia i relacji społecznych. Konieczne było również utrzymanie świadczenia usług i znalezienie sposobu na uzyskanie niezależnego źródła zasilania w obliczu cięć energetycznych, a także wspieranie rozwoju działalności gospodarczej i społecznej. Z tego powodu uważał, że członkami i członkiniami Lokalnych Rad powinni być pracownicy socjalni i osoby z doświadczeniem w różnych dziedzinach społecznych, organizacyjnych i technicznych, które mają zarówno szacunek ludzi, jak i potencjał i chęć woluntaryjnej pracy. Dla Aziza struktura organizacyjna Rady Lokalnej to proces, który rozpoczyna się od niezbędnego minimum i powinien ewoluować w zależności od poziomu transformacji osiągniętej przez rewolucję, równowagi sił na danym obszarze i relacji z sąsiednimi obszarami. Zachęcał Lokalne Rady do dzielenia się wiedzą, uczenia się na podstawie doświadczeń innych Rad i koordynowania działań na poziomie regionalnym.
5. Rolą Rady Krajowej jest nadanie inicjatywie legitymizacji i uzyskanie akceptacji aktywistów. Powinna ona poszukiwać funduszy w celu przeprowadzenia niezbędnych prac i pokrycia wydatków, których pokrycie może nie być możliwe na poziomie regionalnym. Krajowa Rada ułatwiłaby koordynację między regionami w celu znalezienia wspólnej płaszczyzny i wspierania ściślejszej współzależności[5].
Praca Omara Aziza miała ogromny wpływ na rewolucyjną organizację w Syrii. Podczas gdy główny nurt opozycji politycznej nie zdołał osiągnąć niczego znaczącego w ciągu ostatnich dwóch lat, oddolny ruch opozycyjny w obliczu brutalnych represji pozostał dynamiczny i innowacyjny oraz ucieleśniał anarchistycznego ducha. Rdzeniem oddolnej opozycji jest młodzież, głównie z biednych i średnich klas, w której aktywną rolę odgrywają kobiety oraz różne grupy religijne i etniczne (patrz tutaj i tutaj. Wiele z tych aktywistek pozostaje niezaangażowanych w tradycyjne ideologie polityczne, ale motywuje je troska o wolność, godność i podstawowe prawa człowieka. Ich głównym celem pozostaje obalenie reżimu, a nie opracowywanie wielkich propozycji dla przyszłej Syrii.
Główną formą organizacji rewolucyjnej był rozwój tansiqiyyat; setek lokalnych komitetów utworzonych w dzielnicach i miastach w całym kraju. Aktywiści i aktywistki rewolucyjne angażują się w wiele działań, od dokumentowania i zgłaszania naruszeń dokonywanych przez reżim (i coraz częściej elementy opozycji) po organizowanie protestów i kampanii nieposłuszeństwa obywatelskiego (takich jak strajki i odmowa płacenia rachunków za media) oraz zbieranie i dostarczanie pomocy i dostaw humanitarnych do obszarów bombardowanych lub oblężonych. Nie ma jednego modelu, ale często działają one jako horyzontalnie zorganizowane, pozbawione przywódców grupy, składające się ze wszystkich segmentów społeczeństwa. Stanowią one fundament ruchu rewolucyjnego, tworząc solidarność wśród ludzi, poczucie wspólnoty i zbiorowe działanie. tutaj możesz obejrzeć film o wysiłkach Yabroud (przedmieścia Damaszku), w organizowaniu się pod nieobecność państwa. Niektóre lokalne komitety mają wybranych przedstawicieli, jak w Kafranbel Idlib, gdzie komitet wybranych przedstawicieli stworzył własną konstytucję (patrz tutaj). Aktywiści i aktywistki młodzieżowe z Kafranbel utrzymują przy życiu popularny ruch protestacyjny i zyskali światową sławę dzięki wykorzystaniu kolorowych i satyrycznych transparentów podczas cotygodniowych protestów (patrz tutaj). Angażują się również w działania obywatelskie, takie jak zapewnianie wsparcia psychospołecznego dla dzieci i forów dla dorosłych, gdzie omawiano takie tematy jak obywatelskie nieposłuszeństwo i pokojowy opór.
Na poziomie miast i dzielnic utworzono Rady Rewolucyjne lub majlis thawar. Są one często główną cywilną strukturą administracyjną na obszarach wyzwolonych od państwa, a także na niektórych obszarach, które pozostają pod kontrolą państwa[6]. Zapewniają świadczenie podstawowych usług, koordynują działania lokalnych komitetów i koordynują działania z powszechnym zbrojnym oporem. Niewątpliwie, w miarę jak państwowe usługi zniknęły z niektórych obszarów, a sytuacja humanitarna uległa pogorszeniu, odgrywają one coraz ważniejszą rolę. Nie ma jednego modelu dla Rad Lokalnych, ale głównie opierają się one na jakiejś formie reprezentatywnego modelu demokratycznego. Niektóre z nich utworzyły różne departamenty administracyjne, aby przejąć funkcje wcześniej sprawowane przez państwo. Niektóre z nich odniosły większy sukces i były bardziej inkluzywne niż inne, które miały trudności z wyparciem biurokracji starego reżimu lub były nękane walkami wewnętrznymi[7].
Podczas gdy główną podstawą działalności jest w dużej mierze poziom lokalny, istnieje szereg różnych grup parasolowych, które wyłoniły się w celu koordynacji i tworzenia sieci na poziomie regionalnym i krajowym. Należą do nich Lokalne Komitety Koordynacyjne (LCC), Krajowe Komitety Działań (NAC), Federacja Komitetów Koordynacyjnych Rewolucji Syryjskiej (FCC) i Syryjska Generalna Komisja Rewolucji (SRGC). Żaden z nich nie reprezentuje całości lokalnych komitetów/rad i mają one różne struktury organizacyjne oraz różne poziomy zaangażowania lub braku zaangażowania w formalną opozycję polityczną. Istniała interaktywna mapa (*link już nieaktywny), która pokazywała komitety i rady koordynujące, a także rozkwit wielu innych inicjatyw i kampanii obywatelskich w kraju, w którym taka działalność była wcześniej brutalnie represjonowana.
Głównym zagrożeniem dla tych różnorodnych inicjatyw było nie tylko prześladowanie aktywistów przez reżim, brak zasobów, ataki państwa na obszary cywilne oraz coraz gorsze warunki humanitarne czy brak bezpieczeństwa. Niektóre Lokalne Rady zostały przejęte przez siły reakcyjne i kontrrewolucyjne. Na przykład w Rakce nielokalne grupy rebeliantów o poglądach salafitów/takfirów odebrały znaczną część władzy lokalnej radzie. Ponieważ próbowali oni narzucić islamską wizję, która jest obca prawie wszystkim, mieszkańcy i mieszkanki Rakki organizowali przeciwko nim ciągłe protesty. Na poniższym filmie z czerwca 2013 r. ludzie demonstrują przeciwko aresztowaniom członków ich rodzin przez Jabhat Al Nusra. Kobiety krzyczą „Wstydźcie się! Zdradziliście nas w imię islamu”. Przez cały sierpień 2013 r. mieszkańcy Rakki niemal codziennie protestowali przeciwko Państwu Islamskiemu (ISIS), domagając się uwolnienia setek zatrzymanych, uprowadzonych i zaginionych osób. Podobnie w Aleppo rewolucjoniści i rewolucjonisti rozpoczęły kampanię „dość tego”, wzywając do zaprzestania nadużyć ze strony rebeliantów i pociągnięcia ich do odpowiedzialności. Ta demonstracja z czerwca 2013 r. odbyła się przed sądem szariackim w Aleppo po zabiciu dziecka za rzekome znieważenie proroka Mahometa. ludzie wzywają tutaj do postawienia morderców przed sądem, mówiąc: „Komitet Szariatu stał się wywiadem Sił Powietrznych!” (najbardziej brutalnej gałęzi bepieki reżimu Assada). W Idlib ludzie również protestowali przeciwko utworzonemu komitetowi szariatu, tutaj mówią „jesteśmy przeciwko reżimowi, przeciwko ekstremistycznym zabójstwom i uciskowi” i wzywają do powrotu profesjonalnych prawników (niezależnego sądownictwa) do sądu (zamiast religijnych mężczyzn).
Omar Aziz nie doczekał wyzwań, które często wydawały się nie do pokonania dla syryjskich rewolucjonistów i rewolucjonistek, ani sukcesów i porażek eksperymentów z lokalną samoorganizacją. 20 listopada 2012 r. został aresztowany w swoim domu przez mukhabarat (budzące strach służby wywiadowcze). Krótko przed aresztowaniem powiedział: „Jesteśmy niczym mniej niż robotnikami i robotnicami Komuny Paryskiej: oni i one stawiały opór przez 70 dni, a my wciąż działamy przez półtora roku.”[8] Aziz był przetrzymywany w celi wywiadu o wymiarach 4 na 4 metry, którą dzielił z 85 innymi osobami. Prawdopodobnie przyczyniło się to do pogorszenia jego i tak już słabego zdrowia. Później został przeniesiony do więzienia Adra, gdzie zmarł z powodu powikłań sercowych w lutym 2013 roku, dzień przed swoimi 64. urodzinami.
Nazwisko Omara Aziza może nigdy nie być powszechnie znane, ale zasługuje on na uznanie jako czołowa współczesna postać w rozwoju myśli i praktyki anarchistycznej. Eksperymenty z oddolną organizacją rewolucyjną, które zainspirował, zapewniają wgląd i lekcje anarchistycznej organizacji dla przyszłych rewolucji na całym świecie.
Przypisy:
[1] Budour Hassan, ‘Omar Aziz: Rest in Power’, 20 Luty 2013, budourhassan.wordpress.com
[2] Omar Aziz, ‘Pisemna Propozycja o Radach Lokalnych,’ (po arabsku) www.facebook.com
[6] Raport o Radach Lokalnych – zobacz w Gayath Naisse ‘Self organization in the Syrian people’s revolution’: www.internationalviewpoint.org
[8] Via @Darth Nader twitter.com